Η αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας

Η καίρια σημασία της φαρμακευτικής καινοτομίας και της έγκαιρης πρόσβασης των ασθενών σε αυτήν ήταν το άκρως επίκαιρο θέμα που συζητήθηκε στη συνεδρία «Η αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας», υπό την προεδρία της κ. Αικατερίνης Αλεξίου-Χατζάκη, Καθηγήτριας στο Εργαστήριο Φαρμακολογίας του Τμήματος Ιατρικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, και του κ. Πάρι Μποσκόπουλου, Σύμβουλου Επιχειρήσεων και Φαρμακοποιού.

Πρώτη έλαβε το λόγο η κ. Ευαγγελία Ραζή, Παθολόγος-Ογκολόγος, Διευθύντρια Γ’ Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής Νοσοκομείου «Υγεία», Διευθύντρια Πρότυπης Ογκολογικής Ομάδας, η οποία μίλησε για τη σημασία της έγκαιρης πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Ο ορισμός της έγκαιρης πρόσβασης, ανέφερε η ομιλήτρια, προφανώς διαφέρει στον καρκίνο του μαστού, στη λευχαιμία και ακόμη περισσότερο στη λοίμωξη από κορωνοϊό. Η διαδικασία που ακολουθείται μέχρι να λάβει ένα φάρμακο έγκριση κυκλοφορίας, εξήγησε, είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα και σαφώς οι χρόνοι αυτοί για πολλούς καρκινοπαθείς και ασφαλώς για ασθενείς που πάσχουν από κορωνοϊό είναι μη ρεαλιστικοί. Το ορθότερο πλαίσιο για να έχει πρόσβαση στην καινοτομία ο ασθενής, υπογράμμισε η κ. Ραζή, είναι οι κλινικές μελέτες, οι οποίες αποτελούν τη ναυαρχίδα της ιατρικής καινοτομίας. Δυστυχώς, ωστόσο, στη χώρα μας το κανονιστικό πλαίσιο για τη διενέργεια κλινικής έρευνας είναι σχεδόν απαγορευτικό, καθώς υπάρχουν πολλοί περιορισμοί και τεράστιες καθυστερήσεις για τις εγκρίσεις, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνουμε μέρος σε πολλές κλινικές μελέτες. Η συμμετοχή στις μελέτες έχει ως επί το πλείστον όφελος για την έρευνα, στόχος της είναι η εξαγωγή επιστημονικών πληροφοριών και όχι η θεραπεία των ασθενών που έχουν ενταχθεί σε αυτές, κάποιοι από τους οποίους λαμβάνουν εξάλλου εικονικό φάρμακο. Στη χώρα μας, επισήμανε η ομιλήτρια, υπάρχει αρκετή καχυποψία για τις κλινικές μελέτες. Οι επιλογές που έχει, ωστόσο, ένας ασθενής για πρόσβαση σε ένα φάρμακο εκτός μελέτης, είναι τα λιγοστά προγράμματα πρώιμης πρόσβασης, η χρήση του φαρμάκου εκτός ένδειξης (off label use) και φυσικά η ιδιωτική προμήθεια και χρήση από διεθνείς φαρμακαποθήκες διαφημιζόμενες στο διαδίκτυο, με όλους τους κινδύνους ασφαλώς που αυτή συνεπάγεται. Ο δεύτερος καλύτερος τρόπος να έχει κανείς πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα είναι τα προγράμματα πρώιμης πρόσβασης, τα οποία έχουν κανονιστικό πλαίσιο και αφορούν συνήθως φάρμακα που έχουν ολοκληρώσει τις μελέτες ασφάλειας και μεγάλο μέρος των μελετών αποτελεσματικότητας. Στη χώρα μας, το πλαίσιο είναι πολύ περιοριστικό και απαιτεί να βρίσκεται το φάρμακο λίγο πριν την κατάθεση της αίτησης έγκρισης στον ΕΜΑ. Τα προγράμματα αυτά δεν είναι μόνο ομαδικά, αλλά και ατομικά, που σημαίνει ότι μπορεί να εγκριθεί η πρόσβαση σε ένα φάρμακο για έναν μεμονωμένο ασθενή, κάτι που χρησιμοποιείται πολύ συχνά στις ΗΠΑ. Στόχος των προγραμμάτων αυτών είναι η θεραπεία και όχι η έρευνα και συλλογή πληροφοριών για το φάρμακο, παρ’ όλα αυτά υπάρχει η δυνατότητα συλλογής πληροφοριών και η συλλογή πληροφοριών για τις ΣΑΕ επιβάλλεται. Τέλος, ένας άλλος τρόπος πρόσβασης σε καινοτόμα φάρμακα που εφαρμόζεται στις ΗΠΑ, πρόσθεσε η κ. Ραζή, είναι το «Δικαίωμα στη Δοκιμή» που θεσπίστηκε σε ορισμένες πολιτείες κατόπιν πιέσεων από συλλόγους ασθενών, ωστόσο αν και αναγνωρίζεται το δικαίωμα της αυτοδιαχείρισης του ασθενή και της χρήσης ακόμη και μη εγκεκριμένων προϊόντων εφόσον το επιλέξει, υπάρχουν αρκετά ηθικά διλήμματα όπως η υποχρέωση της κοινωνίας να προστατεύει τον ασθενή από την παραπληροφόρηση, ο κίνδυνος της διαφήμισης ερευνητικών προϊόντων και το ερώτημα τι γίνεται όταν το δικαίωμα του ενός έρχεται σε αντίθεση με το κοινωνικό καλό, τη διεξαγωγή δηλαδή μελετών που προσφέρουν πληροφορίες χρήσιμες ώστε να αναπτυχθούν νέες θεραπείες. Η καινοτομία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την έρευνα, ανέφερε συνοψίζοντας η ομιλήτρια, και πρωταρχικός στόχος των κοινωνιών πρέπει να είναι η εύκολη πρόσβαση των ασθενών στις καινοτόμες θεραπείες μέσω της συμμετοχής σε κλινικές δοκιμές, τομέας στον οποίο η χώρα μας υστερεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Σε επίπεδο ατόμου, τόνισε η κ. Ραζή, η δυνατότητα πρόσβασης σε νέα υποσχόμενα φάρμακα με βάση την επιστημονική τεκμηρίωση πρέπει να διευκολύνεται από τις κοινωνίες, έτσι ώστε να γίνεται στο πλαίσιο οργανωμένων και ευέλικτων δομών, να μπορούν να συλλέγονται τα δεδομένα, να προστατεύονται οι ασθενείς από αβάσιμους, μη επιστημονικούς ισχυρισμούς και να υπάρχει ισοτιμία στην πρόσβαση των πολιτών στην καινοτομία. Σε συνθήκες πανδημίας, προφανώς το επείγον αποκτά νέες παραμέτρους, δεν ισχύουν τα ίδια όπως στην ογκολογία, ολοκλήρωσε τη τοποθέτησή της η ομιλήτρια, τα χρονικά περιθώρια αλλάζουν, τα πιθανά κοινωνικά οφέλη βαραίνουν περισσότερο από αυτά της μονάδας και οι κίνδυνοι είναι μεγαλύτεροι γιατί αφορούν πολύ περισσότερους ανθρώπους.

Τη σκυτάλη έλαβε ακολούθως ο κ. Χάρης Ναρδής, Πρόεδρος Δ.Σ. & Διευθύνων Σύμβουλος για την Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα της Astellas Pharmaceuticals AEBE, ο οποίος στην εισήγησή του με τίτλο «Ψηφιακός χάρτης για τον καρκίνο του προστάτη» επισήμανε ότι η καινοτομία δεν έρχεται μόνο με τα φάρμακα, αλλά και με πρωτοβουλίες που αξιοποιούν δεδομένα και πληροφορίες, θέτοντας τις βάσεις για βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών με εφικτό κόστος. Οι φαρμακευτικές εταιρείες, συνέχισε, συνηγορούν και συνδράμουν στην επίτευξη θεμελιωδών αλλαγών όσον αφορά στη λήψη αποφάσεων υγειονομικής περίθαλψης είτε από ασθενείς είτε από γιατρούς είτε από πολιτικούς. Τα τελευταία χρόνια, εξήγησε, η Astellas συνεργάζεται με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ομάδες ασθενών και επιστημονικές κοινότητες σε μία εκστρατεία που έχει στόχο να θέσει τον καρκίνο του προστάτη υψηλότερα στην πολιτική ατζέντα στην Ευρώπη και να εξασφαλίσει ότι κάθε ασθενής με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη έχει πρόσβαση στη σωστή θεραπεία τη σωστή στιγμή. Το έργο ονομάστηκε Let’s Talk Prostate Cancer, επειδή η νόσος συχνά αντιμετωπίζεται ως στίγμα και οι ασθενείς ντρέπονται να συζητήσουν γι’ αυτήν, γεγονός που έχει αρνητικές συνέπειες στην έκβαση πολλών ασθενών, ανέφερε ο ομιλητής. Ο καρκίνος του προστάτη, παρ’ όλο που είναι ο συχνότερος καρκίνος στους άνδρες, δυστυχώς δεν λαμβάνει την αντίστοιχη πολιτική προσοχή και οι ασθενείς στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν τεράστιες διαφορές στα πρότυπα φροντίδας. Η ανάλυση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκστρατείας αποκαλύπτει ότι στην ΕΕ μόνο 4 χώρες, η Αυστρία, η Εσθονία, η Γερμανία και η Αγγλία, έχουν θέσει παρακολουθούμενους στόχους για τη βελτίωση των εκβάσεων της νόσου, παρά το γεγονός ότι αποτελεί περίπου το 25% όλων των νέων καρκίνων στο ανδρικό φύλο και ευθύνεται για 10% των θανάτων από καρκίνο στους άνδρες. Το Let’s Talk Prostate Cancer είναι ένας ψηφιακός χάρτης, στον οποίο μπορεί να έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε, χρηματοδοτήθηκε από την Astellas, αλλά αποτελεί μια διεπιστημονική και πολυμερή πρωτοβουλία, με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων που καλούνται να διαχειριστούν οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη και την ευαισθητοποίηση των πολιτικών προτεραιοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το έργο διευθύνεται από μία ομάδα εμπειρογνωμόνων που εκπροσωπεί τους βασικότερους οργανισμούς για τον καρκίνο του προστάτη και πρόκειται για τον πρώτο πανευρωπαϊκό ψηφιακό χώρο που δημιουργήθηκε ειδικά για τη νόσο και την πρώτη σε βάθος ανάλυση της πολιτικής και κλινικής προσέγγισης για τον καρκίνο του προστάτη στην Ευρώπη, περιλαμβάνοντας πολλές μετρήσεις και αναλύσεις και συγκρίνοντας εθνικά προγράμματα πολιτικής και κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες. Ελπίζουμε, συνέχισε ο ομιλητής, ότι το έργο αυτό θα δώσει το έναυσμα στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικών στις χώρες της Ευρώπης να παρατηρήσουν αυτές τις μετρήσεις ώστε να βελτιώσουν τα μέτρα και τις πολιτικές τους για την αντιμετώπιση της νόσου. Η χώρα μας δυστυχώς, υπογράμμισε ο κ. Ναρδής, δεν διαθέτει κατευθυντήριες οδηγίες, δεν υπάρχουν ρητές συστάσεις για τις αξιολογήσεις που προτείνει η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ουρολογίας, γεγονός που προφανώς μπορεί να οδηγήσει σε αναποτελεσματικότητα της περίθαλψης. Όσον αφορά στο συνολικό κόστος αντιμετώπισης του καρκίνου, η χώρα μας βρίσκεται σαφώς αρκετά χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τόνισε ο ομιλητής, ενώ στο κόστος της φαρμακευτικής αντιμετώπισης του καρκίνου του προστάτη, κατέχουμε τη χαμηλότερη θέση σε όλη την Ευρώπη μαζί με την Εσθονία. Συνοψίζοντας, ολοκλήρωσε την παρουσίασή του ο κ. Ναρδής, το Let’s Talk Prostate Cancer αποτελεί ένα εξαιρετικό εργαλείο, ένα παράδειγμα διαφορετικού είδους καινοτομίας, την οποία καλούμε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αξιοποιήσουν προς όφελος των ασθενών.

Στη συνέχεια, το λόγο έλαβε ο κ. Lionel Picard, Country Lead Sanofi Greece & Cyprus και General Manager Sanofi Genzyme Greece & Cyprus, ο οποίος στην ομιλία του με τίτλο «Καινοτομία: δαπάνη ή επένδυση;» ανέφερε πως η φαρμακευτική καινοτομία περιλαμβάνει φάρμακα και υπηρεσίες που δημιουργούν προστιθέμενη αξία, ψηφιακή τεχνολογία που βελτιώνει τη βασισμένη στις εκβάσεις (αξία) περίθαλψη υγείας και ιατρική αξία επιβεβαιωμένη από λεπτομερή αξιολόγηση τεχνολογίας υγείας. Φυσικά, πρόσθεσε ο ομιλητής, η καινοτομία έχει τελικό αποδέκτη τον ασθενή, συνεπώς θα πρέπει να οδηγεί σε καλύτερες εκβάσεις, να προσφέρει μεγαλύτερη ευκολία χρήσης και πρόσβαση και να είναι απλή τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελματίες υγείας. Η αξία της καινοτομίας οφείλεται στη σημαντική επίδραση που έχει στους ασθενείς, τα συστήματα υγείας, τις οικονομίες και την κοινωνία, συνέχισε ο κ. Picard. Στους ασθενείς προσφέρει μεγαλύτερη, πιο υγιή και πιο παραγωγική ζωή, στα συστήματα υγείας μεγαλύτερη βιωσιμότητα μειώνοντας κόστη σε άλλους τομείς όπως για παράδειγμα τις νοσηλείες, οι οικονομίες ωφελούνται από τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τις επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη και τη βελτίωση της παραγωγικότητας των ασθενών και η κοινωνία από το γεγονός ότι η υγεία και ευημερία των πολιτών της τους επιτρέπει να συνεχίσουν να είναι παραγωγικά μέλη της. Η καινοτομία αποφέρει τεράστια οφέλη τόσο στους ασθενείς όσο και στην κοινωνία σε ένα ευρύ φάσμα ιατρικών καταστάσεων όπου υπάρχουν σημαντικές ακάλυπτες ανάγκες. Η φαρμακευτική στρατηγική της ΕΕ αναγνωρίζει την αξία της καινοτομίας και προσπαθεί για τη βελτίωση της ισότητας στην πρόσβαση και της δυνατότητας υιοθέτησης της καινοτομίας, πρόσθεσε ο ομιλητής. Φυσικά, συνέχισε, η καινοτομία πρέπει να ανταμείβεται με κάποιον τρόπο, προκειμένου να μπορεί να έχει συνέχεια και να εξασφαλίζεται η ευθυγράμμιση όλων των φορέων με τη θέσπιση προτεραιοτήτων. Παρά τις μεγάλες προόδους ωστόσο που έχουν γίνει, υπογράμμισε ο κ. Picard, η καινοτομία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις, καθώς έχει γίνει ιδιαίτερα δαπανηρή, η επένδυση σε αυτήν είναι όλο και πιο επισφαλής, ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια και ανισότητες στην πρόσβαση των ασθενών σε αυτή. Η υποστήριξη της καινοτομίας από ένα σύστημα υγείας είναι προφανώς περίπλοκο ζήτημα, στην αντιμετώπιση του οποίου απαιτείται η συνεργασία όλων, τόνισε ο ομιλητής. Κυβέρνηση, πάροχοι και ασφαλιστικοί φορείς πρέπει να συνεργασθούν για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, την αποζημίωση βάσει της αξίας και την αναζήτηση νέων λύσεων και προσεγγίσεων για την αντιμετώπιση ακάλυπτων αναγκών και οι φαρμακευτικές εταιρείες θα πρέπει να συνεχίσουν να αναπτύσσουν καινοτόμες θεραπείες, να προωθούν τη συμμόρφωση των ασθενών στις θεραπείες και να προσπαθούν για τη διεύρυνση της πρόσβασης των ασθενών.

Ζούμε ξεκάθαρα στη χρυσή εποχή της κατανόησης της βιολογίας, ξεκίνησε την ομιλία του με θέμα «Η διασφάλιση βιώσιμης και αποτελεσματικής φαρμακευτικής φροντίδας» ο κ. Γεώργιος Τουσίμης, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. του PhRMA Innovation Forum και Γενικός Διευθυντής της Amgen Ελλάδος και Κύπρου. Η πολύ λεπτομερής ανάλυση και κατανόηση της ανθρώπινης βιολογίας μάς επιτρέπει να μπορούμε να διερευνούμε νέους τρόπους αντιμετώπισης σοβαρών νόσων, ανέφερε ο ομιλητής. Οι πρόοδοι που έχουν σημειωθεί είναι καταιγιστικές και πλέον είμαστε σε θέση να λέμε πως οι αιματολογικές νόσοι είναι σε μεγάλο βαθμό διαχειρίσιμες, ενώ ο καρκίνος του μαστού αποτελεί χρόνια νόσο. Όλες αυτές οι πρόοδοι, εξήγησε ο κ. Τουσίμης, είναι αποτέλεσμα της πολύ καλής γνώσης και κατανόησης της ανθρώπινης βιολογίας που διαθέτουμε σήμερα και των καινοτόμων θεραπειών που αναπτύσσονται. Πλέον περνάμε στην εποχή των εξατομικευμένων θεραπειών, πρόσθεσε, οι οποίες είναι στοχευμένες θεραπείες που επιδιώκουν τον πλήρη έλεγχο της νόσου, οδηγώντας σε πολύ καλές εκβάσεις και βελτιώνοντας την αποδοτικότητα των συστημάτων υγείας. Ο συνδυασμός των στοχευμένων θεραπειών με τις εξελιγμένες μεθόδους βιοδεικτών και διαγνωστικών εργαλείων που διαθέτουμε σήμερα δημιουργούν αξία και όφελος που υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος των νέων θεραπειών, τόνισε ο κ. Τουσίμης. Ασφαλώς, διευκρίνισε, η καινοτομία έχει αξία όταν φθάνει εγκαίρως στους ανθρώπους που την χρειάζονται και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως υπάρχουν ασθενείς που δεν διαθέτουν πολύ χρόνο και θα πρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση το συντομότερο δυνατό στη θεραπεία που μπορεί να τους σώσει τη ζωή. Τα προγράμματα πρώιμης πρόσβασης είναι ένας τρόπος, πρόσθεσε ο ομιλητής, το ζητούμενο όμως στις ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, είναι να έχουμε το συντομότερο δυνατό πρόσβαση στις νέες θεραπείες, πάντα βεβαίως υπό το πρίσμα του κόστους που είναι διατεθειμένη η ελληνική κοινωνία και το κράτος να πληρώσει. Η καινοτομία εκφράζεται τελικά σε μακροζωία, καθώς σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας ανάλυσης για το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα την περίοδο 1995-2010, εκτιμάται ότι 0,9 από τα 2 επιπλέον έτη που έχουν προστεθεί στο προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων οφείλονται στη φαρμακευτική καινοτομία. Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν αναγνωρίζουμε πάντα την αξία της καινοτομίας, ανέφερε ο κ. Τουσίμης, συνήθως την θυμόμαστε μόνο όταν την έχουμε μεγάλη ανάγκη. Το PhRMA Innovation Forum παρουσίασε πρόσφατα έναν τριετή οδικό χάρτη για το χώρο της υγείας στην Ελλάδα, ο οποίος αναγνωρίζει την ανάγκη για σταθερότητα και προβλεψιμότητα, εξασφαλίζει βιώσιμη και αποδοτική χρηματοδότηση του συστήματος υγείας, είναι επικεντρωμένος στον ασθενή και στην ανάγκη για φαρμακευτική καινοτομία και τεχνολογία και ελπίζουμε πως θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός πλαισίου εμπιστοσύνης, συνυπευθυνότητας και αμοιβαίου οφέλους. Στόχος είναι ασφαλώς η έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών στη φαρμακευτική καινοτομία, τόνισε ο ομιλητής. Ωστόσο, στη χώρα μας κατά την περίοδο 2015-2018 μόλις 69 από τα 172 φάρμακα που έλαβαν έγκριση από τον ΕΜΑ αποζημιώνονται, ενώ εκκρεμούν περισσότερες από 100 υποβολές αιτημάτων αξιολόγησης στον οργανισμό ΗΤΑ. Η πρόταση του PhRMA Innovation Forum, ολοκλήρωσε την τοποθέτησή του ο κ. Τουσίμης, είναι συγκεκριμένη και βασίζεται σε 5 πυλώνες: την ανάγκη για ένα σταθερό και προβλέψιμο σύστημα αποζημίωσης, τη δημιουργία των προϋποθέσεων για ένα διαφανές και αποδοτικό σύστημα και διαδικασία Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας (ΗΤΑ), την έμφαση στην ενδυνάμωση της κλινικής και βιοϊατρικής έρευνας και τη διάθεση πόρων για την καινοτομία, την ανάδειξη της σημασίας της διαφάνειας και ελέγχου της συνταγογράφησης και των κλινικών πρωτοκόλλων και της εφαρμογής μητρώου ασθενειών και, τέλος, την προβλέψιμη και διατηρήσιμη χρηματοδότηση φαρμακευτικής φροντίδας με ελαχιστοποίηση του δημοσιονομικού κινδύνου.

Στην ΕΕ από το 2002 έχουμε αύξηση του προσδόκιμου ζωής κατά 3,3 έτη και ένας από τους βασικούς παράγοντες που οδήγησαν σε αυτή την αύξηση είναι τα νέα φάρμακα, τα εμβόλια και οι νέες θεραπείες, επισήμανε η κ. Παρασκευή Μιχαλοπούλου, Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», στην έναρξη της ομιλίας της «Η αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας: Η οπτική του ασθενή». Η φαρμακευτική καινοτομία περιλαμβάνει ένα εύρος παρεμβάσεων στο πλαίσιο της φροντίδας υγείας με σοβαρές προεκτάσεις για την υγεία, την ποιότητα ζωής και το φορτίο νοσηρότητας, ανέφερε η ομιλήτρια. Με την καινοτομία πολλές θανατηφόρες ασθένειες είναι πλέον διαχειρίσιμες και έχουν γίνει χρόνιες, πρόσθεσε, ενώ ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό των καινοτόμων θεραπειών είναι ότι λειτουργούν πολλές φορές συμπληρωματικά ή υποκαθιστούν άλλες μορφές φροντίδας υγείας, όπως η νοσοκομειακή ή η πρωτοβάθμια, καθώς μέσω των ρυθμισμένων ασθενών επιτυγχάνεται μείωση των εισαγωγών σε νοσηλευτικά ιδρύματα, των χειρουργικών επεμβάσεων, της διάρκειας νοσηλείας, του απαιτούμενου χρόνου αποκατάστασης, αλλά και της εξωνοσοκομειακής περίθαλψης. Με δεδομένο επομένως ότι οι ασθενείς ωφελούνται πραγματικά από τη φαρμακευτική καινοτομία, τα ζητούμενα είναι η διαθεσιμότητα και η δυνατότητα πρόσβασης, υπογράμμισε η ομιλήτρια. Η χώρα μας, έχοντας εκτεθεί σε μία έντονη οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, έθεσε πολύ αυστηρά μέτρα για την εισαγωγή και τη χρήση των νέων φαρμάκων, τα οποία δεν συνοδεύθηκαν από αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας. Τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν φυσικά «αγαθά αξίας» και δικαιολογούν την παρέμβαση του κράτους, συμπλήρωσε η κ. Μιχαλοπούλου, κάτι που ισχύει και για την αναζήτηση της ουσιαστικής καινοτομίας, καθώς έχει καθοριστική επίδραση στην υγεία του πληθυσμού τόσο από κλινική όσο και από οικονομική σκοπιά. Πώς όμως, αναρωτήθηκε η ομιλήτρια, μπορεί να μετρηθεί η αξία ενός φαρμάκου, βάσει ποιων αξιών, οικονομικών, κοινωνικών, ηθικών, ανθρωπιστικών; Το ζητούμενο είναι η υιοθέτηση εργαλείων με σκοπό των περιορισμό των δαπανών δεδομένου ότι η φαρμακευτική δαπάνη αποτελεί επένδυση στην υγεία των πολιτών και στην κοινωνική ευημερία, συνέχισε, ενώ οι απαιτούμενες διαρθρωτικές αλλαγές θα πρέπει να έχουν ως βασικό πυλώνα την αρχή της ισότιμης και έγκαιρης πρόσβασης των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας, την ποιοτική φροντίδα, καθώς και την προστασία της δημόσιας υγείας. Πρότασή μας επομένως, δήλωσε η κ. Μιχαλοπούλου, είναι μια στρατηγική που θα βασίζεται στην καθολική πρόσβαση σε ποιοτική, δίκαιη και αλληλέγγυα φροντίδα, όπου κάθε πολίτης θα έχει έγκαιρη πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας, αποτελεσματικά, ασφαλή και οικονομικά προσιτά φάρμακα και η οποία θα ενισχύει την καινοτομία για την αντιμετώπιση ακάλυπτων αναγκών, που δυστυχώς είναι ακόμη πολλές. Οι ανάγκες των ασθενών και των συστημάτων υγείας θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα στις έρευνες και το σχεδιασμό κλινικών δοκιμών, σημείωσε η ομιλήτρια, ενώ στις νέες θεραπείες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι οι ασθενείς χωρίς αποκλεισμούς και ανισότητες. Η πανδημία έκανε ορατή την ανάγκη καινοτόμων προσεγγίσεων και τη σημασία της ανοικτής πρόσβασης σε βάσεις δεδομένων, επισήμανε η κ. Μιχαλοπούλου, και το εμβόλιο κατά του Covid-19 αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα προώθησης της έρευνας και ανάπτυξης προς όφελος του παγκόσμιου πληθυσμού. Η συνεργασία, ο διάλογος και η αλληλεπίδραση όλων των εμπλεκομένων μερών είναι μονόδρομος, ολοκλήρωσε την εισήγησή της η ομιλήτρια, και η ενθάρρυνση των συνεργασιών θα μπορούσε να αποτελεί την απάντηση στην αβεβαιότητα της βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας λόγω των αυξανόμενων αναγκών και των πανάκριβων νέων τεχνολογιών. Οι ασθενείς, οι οποίοι είναι και οι τελικοί αποδέκτες των νέων θεραπειών, θα πρέπει σαφώς να συμμετέχουν στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα ως ενεργοί εταίροι και μπορούν να αποτελέσουν το συνδετικό κρίκο μεταξύ των αλληλοσυγκρουόμενων αλλά και αλληλοσυμπληρούμενων επιδιώξεων των εμπλεκομένων φορέων, με τελικό στόχο τη βελτίωση της καινοτομίας.